Αρθρα

Ένα αρκετά συχνό και βασανιστικό σύμπτωμα είναι ο πόνος κατά την ούρηση. Μπορεί να υπάρχει μεμονωμένα ή σε συνδυασμό με άλλα συμπτώματα και κάποιες φορές αποτελεί μια πρώτη ένδειξη μιας νόσου που πρέπει να αντιμετωπιστεί άμεσα και αποτελεσματικά. Τι γνωρίζουμε σχετικά?

Ο πόνος κατά την ούρηση μπορεί να οφείλεται στην κατανάλωση συγκεκριμένων ποτών και ροφημάτων σε συνδυασμό με ελλιπή ενυδάτωση. Ερεθιστικές ουσίες για το τοίχωμα της κύστης είναι: η καφεΐνη σε μεγάλες ποσότητες και γενικά τα ανθρακούχα ενεργειακά ποτά που περιέχουν καφεΐνη, το αλκοόλ καθώς και οι πολύ όξινοι φυσικοί χυμοί όπως ο χυμός από cranberries (pH 2.3) και από σταφύλια (pH 3.3)

1. Στις γυναίκες το συχνότερο λοιμώδες αίτιο πόνου κατά την ούρηση είναι η κυστίτιδα ενώ στους άντρες το συχνότερο αίτιο είναι η ουρηθρίτιδα. Σε γυναίκες και άνδρες που έχουν σεξουαλικές επαφές η επώδυνη ούρηση οφείλεται κατά βάση σε κάποιο σεξουαλικώς μεταδιδόμενο νόσημα. Συχνότερο αίτιο κυστίτιδας είναι η Escherichia coli ή κολοβακτηρίδιο ενώ τα συχνότερα αίτια ουρηθρίτιδας είναι η Neisseria gonorrhea και τα Chlamydia trachomatis. Παράλληλα με τον πόνο υπάρχουν: αιματουρία, συχνά ορατή με το μάτι, θολά ούρα, δέκατα ή πυρετός και έκκριση υγρών, ενίοτε δύσοσμων, από τα γεννητικά όργανα.

2. Ο πόνος κατά την ούρηση μπορεί να οφείλεται σε διάβαση λίθου από το ουροποιητικό σύστημα. Συνήθως οι λίθοι αποτελούνται από οξαλικό ασβέστιο και ο πόνος χαρακτηριστικά μετατοπίζεται, από τις προνεφρικές χώρες (κολικός νεφρού) όταν βρίσκονται στον ουρητήρα ως τα έξω γεννητικά όργανα (όρχεις, μεγάλα χείλη του αιδοίου) όταν πλέον έχουν φτάσει στην ουρήθρα. Ο πόνος οφείλεται στην πίεση που ασκεί το ουροποιητικό σύστημα για να αποβάλλει τον λίθο παράλληλα με την απόφραξη που αυτός προκαλεί στη ροή των ούρων και την επακόλουθη στάση τους.

3. Πόνος κατά την ούρηση παρουσιάζεται στους άντρες που πάσχουν από προστατίτιδα. Η προστατίτιδα μπορεί να είναι οξεία ή χρόνια, να είναι μικροβιακής αιτιολογίας, να σχετίζεται με σεξουαλικές πρακτικές (πρωκτικό σεξ), να έχει προηγηθεί κάποια ιατρική πράξη (πχ. βιοψία προστάτη) και να συνδυάζεται με καλοήθη ή κακοήθη υπερτροφία του προστάτη. Πέρα από την επώδυνη ούρηση, την αιματουρία και τον πυρετό μπορεί να συνδυάζεται με χαρακτηριστικό βύθιο πόνο μεταξύ πρωκτού και πέους κατά τη λήψη της καθιστής θέσης. Αντιμετωπίζεται συνήθως με από του στόματος αντιβίωση εκτός αν τα συμπτώματα είναι πολύ έντονα οπότε απαιτείται ενδοφλέβιος συνδυασμός αντιβιοτικών και ενδονοσοκομειακή νοσηλεία.

4. Ο έρπης των γεννητικών οργάνων επίσης μπορεί να προκαλεί επώδυνη ούρηση, παράλληλα με: το χαρακτηριστικό του εξάνθημα ή δερματικά έλκη, πόνο στα εξωτερικά γεννητικά όργανα, περιπρωκτικά ή γύρω από το στόμα, έκκριση από την ουρήθρα ή τον κόλπο, ''γριπώδη'' συμπτώματα και διόγκωση των βουβωνικών λεμφαδένων. Συνήθως οφείλεται στον ερπητοϊό τύπου ΙΙ και παρουσιάζεται σε νέους άνδρες και γυναίκες που έχουν συχνές σεξουαλικές επαφές χωρίς προφυλακτικό. Η λοίμωξη μπορεί να αυτοπεριοριστεί αν και κατά περίπτωση απαιτείται τοπική ή συστηματική αντι-ιική αγωγή.

Η λίστα με τα αίτια επώδυνης ούρησης εννοείται πως δεν περιορίζεται εδώ. Επειδή ακριβώς μπορεί να οφείλεται σε ένα αθώο αίτιο όπως η υπερκατανάλωση καφέ ως τις κακοήθειες του ουροποιητικού και τις χρόνιες βλάβες του το ιχώματος της ουροδόχου κύστης απαιτείται μια ενδελεχής διερεύνηση του αιτίου και η αντίστοιχη αντιμετώπισή του, είτε στο ιατρείο είτε σε νοσοκομειακό περιβάλλον.

Πηγές

• https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9811496/

• https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/kidney-stones/symptoms-causes/syc-20355755

• https://www.aafp.org/pubs/afp/issues/2016/0115/p114.html

• https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/genital-herpes/symptoms-causes/syc-20356161

• https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK537282/

Οι γνώσεις μας εμπλουτίζονται και ανανεώνονται διαρκώς πάνω στην πολύπλοκη σχέση μεταξύ των νεφρών, των οστών, των αγγείων, των αδένων και των ηλεκτρολυτών. Χρησιμοποιούμε διάφορους όρους για να περιγράψουμε την επίδραση της χρόνιας νεφρικής νόσου στα κόκκαλά μας όπως: η νεφρική οστεοδυστροφία (όσον αφορά στις βιοψίες), ο δευτεροπαθής υπερπαραθυρεοειδισμός και ο σωστότερος, η Νόσος Οστών - Αλάτων. Η δυσκολία στην ερμηνεία όλης αυτής της αλληλεπίδρασης αίρεται αν ξεκινήσουμε την εξήγησή της από την αρχή:

1. μία από τις πολλές λειτουργίες των νεφρών είναι να συνεργάζονται με άλλα όργανα ώστε να υπάρχει διαρκής ισορροπία μεταξύ του ασβεστίου και του φωσφόρου στον οργανισμό: η λεπτή αυτή ισορροπία εξαρτάται από τη συνεργασία των νεφρών που απορροφούν ή εκκρίνουν το ασβέστιο και τον φώσφορο στα νεφρικά σωληνάρια, με τα οστά που τα αποθηκεύουν ή τα αποδίδουν στην κυκλοφορία, με το έντερο που τα απορροφά από τις τροφές μας και τέλος με τους παραθυρεοειδείς, τέσσερεις μικρούς αδένες πίσω από τον θυρεοειδή που προσέχουν τις διακυμάνσεις του ασβεστίου. Οι νεφροί ενεργοποιούν μια πολύ σημαντική βιταμίνη, την ενεργό βιταμίνη D ή καλσιτριόλη, η οποία επιδρά στο έντερο, στα οστά, στους παραθυρεοειδείς αδένες, στο ανοσοποιητικό σύστημα και στο καρδιαγγειακό σύστημα. Νωρίς στη χρόνια νεφρική νόσο, ήδη από το στάδιο ΙΙΙ, η ενεργοποίησή της καλσιτριόλης είναι ελλιπής.
2. παράλληλα με την ελλιπή ενεργοποίηση της καλσιτριόλης και τις αυξημένες αντιστάσεις στη δράση της στους ιστούς, ο πάσχων νεφρός δυσκολεύεται να αποβάλλει ότι περισσεύει από την ημερήσια πρόσληψη φωσφόρου (περίπου 800 mg/24ωρο). Φώσφορος υπάρχει σε πολλές τροφές, όμως περισσότερο στα γαλακτοκομικά, στους ξηρούς καρπούς, στα θαλασσινά, στα αναψυκτικά και κυρίως στις επεξεργασμένες τροφές. Οι τελευταίες μάλιστα περιέχουν και ανόργανο φώσφορο που είναι βελτιωτικό της γεύσης και προκαλεί ''εθισμό''. Το ανθρώπινο έντερο δυσκολεύεται να απορροφήσει τον φώσφορο που βρίσκεται φυσιολογικά στις τροφές, ενώ ο ανόργανος φώσφορος απορροφάται πολύ πιο εύκολα και καταλήγει στα αγγεία μας στενεύοντας και βλάπτοντάς τα.
3. ο συνδυασμός περίσσειας φωσφόρου και έλλειψης καλσιτριόλης προκαλεί τα εξής: στον οργανισμό μας ο φώσφορος συνδέεται με το ασβέστιο. Μαζί, αποθηκεύονται φυσιολογικά στα οστά δημιουργώντας μια ουσία, τον υδροξυαπατίτη, που δίνει στα οστά αντοχή και ακαμπτότητα. Στη χρόνια νεφρική νόσο όμως, η περίσσεια φωσφόρου καθιζάνει μαζί με το ασβέστιο σε λάθος ιστούς, όπως στα αγγεία, σκληραίνοντάς τα και μειώνοντας τη διάμετρό τους. Επίσης, η κατανάλωση του ασβεστίου από τον φώσφορο προκαλεί την υπερέκκριση μιας ορμόνης, της παραθορμόνης, που παράγεται από τέσσερεις αδένες κρυμμένους πίσω από τον θυρεοειδή, τους παραθυρεοειδείς. Η αυξημένη παραθορμόνη αδυνατίζει τα οστά, σκληραίνει και ασβεστοποιεί τα αγγεία, προκαλεί κνησμό στο δέρμα και προοδευτικά ίνωση του μυελού των οστών.
4. αυτός ο συνδυασμός παραγόντων ανάλογα με την ηλικία του νεφροπαθούς, το φύλο, την ύπαρξη ή μη σακχαρώδη διαβήτη και τη λήψη ορισμένων αγωγών προκαλεί διαφορετικές νόσους στα οστά ανάλογα με τον μεταβολισμό τους, δηλαδή τη δυναμική ισορροπία μεταξύ οστεοβλαστών και οστεοκλαστών ή αλλιώς τον σχηματισμό και την αποδόμηση των οστών. Ανάλογα με το ποιος μηχανισμός προεξάρχει, μπορεί να έχουμε αυξημένη ή μειωμένη οστική ανακατασκευή (high / low turnover disease) και την αντίστοιχη οστική νόσο, οστεομαλακία ή μικτή ουραιμική οστεοδυστροφία. Αυτές οι νόσοι αφορούν στην "ποιότητα" των οστών ενώ η μειωμένη οστική "ποσότητα" ονομάζεται οστεοπόρωση.
5. τα συμπτώματα της νόσου οστών - αλάτων της χρόνιας νεφρικής νόσου εξαρτώνται από την ηλικία του νεφροπαθούς: στα παιδιά προεξάρχει η ελλιπής ανάπτυξη του σκελετού καθώς και οι παραμορφώσεις του. Στους ενήλικες, προεξάρχει ο μυοσκελετικός πόνος, τα εύκολα κατάγματα και ο κνησμός καθώς και τα διάφορα ισχαιμικά σύνδρομα, ανάλογα με το ποια αγγεία βλάπτονται περισσότερο.
6. όσο πολύπλοκη και αν φαίνεται η επίδραση της νεφρικής νόσου στα οστά μας, μπορούμε να την προσδιορίζουμε κάθε φορά εξετάζοντας το pH του ασθενούς, το ασβέστιο και τον φώσφορό του, την αλβουμίνη, την παραθορμόνη, την υδρόξυ-βιταμίνη D και ζητώντας ακτινογραφικές απεικονίσεις των οστών και μέτρηση της οστικής πυκνότητας. Η συλλογή των δεδομένων μας οδηγεί στον κατάλληλο κάθε φορά φαρμακευτικό συνδυασμό για την καλύτερη αντιμετώπιση της Νόσου Οστών - Αλάτων.

Ο Νεφρολόγος σε συνεργασία με τον Διαιτολόγο - Διατροφολόγο μπορεί να προφυλάσσει τους ασθενείς του από την εξέλιξη των οστικών βλαβών προσφέροντάς τους καλύτερη ποιότητα ζωής παράλληλα με την κατάλληλη κάθε φορά θεραπεία.

Πηγές

• https://www.niddk.nih.gov/health-information/kidney-disease/mineral-bone-disorder
• https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5797670/
• https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/24006-renal-osteodystrophy

Η σεξουαλική υγεία είναι ζητούμενο για την πλειοψηφία των ανθρώπων, προσφέρει ευχαρίστηση και ποιότητα ζωής και είναι βέβαια συνδεδεμένη με τη γονιμότητα και την τεκνοποίηση. Στη χρόνια νεφρική νόσο και ειδικά στα προχωρημένα της στάδια τόσο η σεξουαλικότητα όσο και η γονιμότητα υπολείπονται σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό εξαιτίας ενός συνδυασμού παραγόντων:

1. Η σεξουαλική διαταραχή στους άνδρες νεφροπαθείς έχει τα εξής χαρακτηριστικά:
   α. μειωμένη διάθεση για σεξουαλικές επαφές
   β. στυτική δυσλειτουργία
   γ. πολύ πρόωρη ή πολύ καθυστερημένη εκσπερμάτιση καθώς και
   δ. δυσκολία στην επίτευξη οργασμού, στο 40% των ανδρών νεφροπαθών.
2. Στις γυναίκες η σεξουαλική διαταραχή έχει τα εξής χαρακτηριστικά:
   α. μειωμένη libido
   β. δυσκολία στην επίτευξη οργασμού (στο 55% των γυναικών νεφροπαθών)
   γ. μειωμένη εφύγρανση του κόλπου
   δ. πόνο κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής καθώς και
   ε. υπογονιμότητα.
3. Η στυτική δυσλειτουργία στους αιμοκαθαιρόμενους νεφροπαθείς είναι πολύ συχνή και αγγίζει το 80% αυτών. Τα αίτια της είναι τα εξής:
   α. μειωμένη αρτηριακή παροχή στο πέος λόγω επιταχυνόμενης αθηρωμάτωσης των αρτηριών του και αυξημένης επασβέστωσης
   β. μειωμένη παρασυμπαθητική νευρική δραστηριότητα με αποτέλεσμα λιγότερη έκκριση της αγγειοδιασταλτικής ουσίας που λέγεται μονοξείδιο του αζώτου
   γ. εξίσου σημαντικός με τους σωματικούς είναι και ο ψυχογενής παράγων μιας και το χρόνιο stress της νεφρικής νόσου επιδρά επιβαρυντικά στη libido
   δ. διάφορα φάρμακα ενώ θεραπεύουν το αίτιο για το οποίο χορηγούνται επιδρούν επιβαρυντικά στη στυτική ικανότητα όπως τα αντιυπερτασικά / αντιαρρυθμικά β-blockers, τα θειαζιδικά διουρητικά και η σπειρονολακτόνη, τα αντικαταθλιπτικά και τα ψυχοτρόπα φάρμακα καθώς και η διγοξίνη
4. Στις γυναίκες νεφροπαθείς λόγω του συνδυασμού μειωμένων οιστρογόνων και υψηλής προλακτίνης παρατηρείται αμηνόρροια σχεδόν στο 100% των αιμοκαθαιρόμενων ασθενών. Όσες γυναίκες διατηρούν έμμηνο ρύση αναφέρουν υπερμηνόρροιες, μηνορραγίες ή ολιγομηνόρροιες σε ποσοστό ως 80%. Η πιθανότητα επιτυχημένης σύλληψης στις γυναίκες που υποβάλλονται σε θεραπεία υποκατάστασης της νεφρικής τους λειτουργίας είναι μόλις 1.5% κατ' έτος.
5. Οι ορμόνες των γονάδων επηρεάζονται στη χρόνια νεφρική νόσο: στους άνδρες μειώνεται η τεστοστερόνη, στις γυναίκες η οιστραδιόλη ενώ και στα δύο φύλα παρατηρείται αυξημένη προλακτίνη που θεωρείται ουραιμική τοξίνη και σχετίζεται ισχυρά με τις σεξουαλικές διαταραχές.

Η στυτική δυσλειτουργία και η μειωμένη εφύγρανση του κόλπου θεραπεύονται φαρμακευτικά, ειδικά η πρώτη με εξατομίκευση της θεραπείας από τον Νεφρολόγο ανάλογα και με τα λοιπά φάρμακα που λαμβάνει ο ασθενής. Η μειωμένη γονιμότητα θεραπεύεται αποτελεσματικά μόνο μέσω της μεταμόσχευσης νεφρού. Η ψυχολογική υποστήριξη και παρακολούθηση δρα ψυχοθεραπευτικά στη μειωμένη σεξουαλικότητα, αρκεί ο νεφροπαθής ασθενής που υποφέρει από αυτήν να εμπιστευτεί το πρόβλημά του στον κατάλληλο ειδικό σε θέματα ψυχικής υγείας.

Πηγές

• https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3313738/
• https://www.kidney.org/atoz/content/sexuality

1. Η αναιμία στους νεφροπαθείς είναι δύο φορές συχνότερη σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό. Παρουσιάζεται ήδη από το τρίτο στάδιο της χρόνιας νεφρικής νόσου και στο πέμπτο στάδιο αφορά πλέον το 60% των νεφροπαθών. Έχει ορισμένα χαρακτηριστικά που τη διαφοροποιούν από άλλα ήδη αναιμίας:

1. Μία από τις πολλές νεφρικές λειτουργίες είναι η παραγωγή μιας γλυκοπρωτεΐνης που λέγεται ερυθροποιητίνη. Η ερυθροποιητίνη παράγεται από τον νεφρό όταν το όργανο ''αισθανθεί'' χαμηλότερη του φυσιολογικού παροχή οξυγόνου στους ιστούς. Δίνει εντολή στον μυελό των οστών να ωριμάσει τις πρόδρομες μορφές των ερυθρών αιμοσφαιρίων αυξάνοντας έτσι την αιμοποιητική δραστηριότητα. Όμως, στη χρόνια νεφρική νόσο η παραγωγή ερυθροποιητίνης είναι ελλιπής.
2. Πέρα από την εντολή ερυθροποίησης από τους νεφρούς ο μυελός χρειάζεται πρώτες ύλες για να αυξήσει την αιμοποίηση. Οι πρώτες ύλες εισέρχονται στον οργανισμό με τις τροφές. Ωστόσο, το ανθρώπινο πεπτικό σύστημα απορροφά αποδοτικά μόνο τον σίδηρο που περιέχεται στο κόκκινο κρέας (από βόδι, μοσχάρι ή αρνί), στο συκώτι, στα πουλερικά και σε ορισμένα ψάρια (σολωμός, σαρδέλες, τόνος). Ο φυτικός σίδηρος δεν απορροφάται αποδοτικά. Επιπλέον, οι νεφροπαθείς παρουσιάζουν μειωμένη όρεξη και συμπτώματα από το πεπτικό τους σύστημα όπως δυσγευσία, δυσπεψία, ερυγές και παλινδρόμηση της τροφής με αποτέλεσμα να δυσκολεύονται να λάβουν τις ημερήσιες θερμίδες που χρειάζονται καθώς και τον απαραίτητο σίδηρο των τροφών.
3. Η χρόνια νεφρική νόσος προτελικού και τελικού σταδίου χαρακτηρίζεται από την κυκλοφορία ουσιών που λέγονται ουραιμικές τοξίνες καθώς και την άστοχη ενεργοποίηση του ανοσοποιητικού συστήματος. Αυτός ο συνδυασμός έχει ως αποτέλεσμα την αυξημένη κυκλοφορία μιας ουσίας που λέγεται hepcidin η οποία δίνει το εσφαλμένο σήμα στο έντερο πως δεν χρειάζεται να απορροφήσει άλλο σίδηρο. Έτσι, ακόμα και αυτος ο σίδηρος που με δυσκολία λαμβάνει ο νεφροπαθής αποβάλλεται σε κάποιο βαθμό με τις κενώσεις του αντί να απορροφάται και να εισέρχεται στην αιματική κυκλοφορία.
4. Οι συχνές αιμοληψίες, η απώλεια αίματος στο κύκλωμα αιμοκάθαρσης των νεφροπαθών που υποβάλλονται σε αυτή την μέθοδο, η κρυφή απώλεια αίματος από το πεπτικό σύστημα αποτελούν λιγότερο συχνά αίτια αναιμίας που ενίοτε συνυπάρχουν με τους τρεις βασικούς μηχανισμούς που προαναφέρθηκαν.
5. Τα συμπτώματα της αναιμίας δεν είναι ειδικά: εύκολη κόπωση, αδυναμία, μειωμένη ικανότητα παραγωγής έργου, μειωμένη προσοχή και συγκέντρωση, επιδείνωση προϋπάρχουσας καρδιακής νόσου, επιδείνωση προϋπάρχουσας άνοιας κ.α. Η αναιμία της χρόνιας νεφρικής νόσου μειώνει την ποιότητα ζωής του ασθενούς, αυξάνει την πιθανότητα εισαγωγής στο νοσοκομείο ή την πιθανότητα θανάτου.

Στη σύγχρονη Νεφρολογία η αναιμία αντιμετωπίζεται αποτελεσματικά μέσω ενέσιμων τεχνητών μορίων ερυθροποιητίνης, μέσω βιταμινών που υποβοηθούν την αιμοποίηση και μέσω ενδοφλέβιας χορήγησης σιδήρου όποτε χρειάζεται. Πλέον κυκλοφορούν και νέοι παράγοντες που επιδρούν στο σύστημα που αντιλαμβάνεται την ιστική υποξία ανάλογα με το πόσο οξυγόνο φτάνει στους ιστους.
Εξετάζουμε τις σταθερές (φερριτίνη) και κινητές αποθήκες σιδήρου (κορεσμός τρανσφερρίνης), τα επίπεδα των βιταμινών φυλλικού οξέως και Β12, ελέγχουμε για κρυφές απώλειες αίματος και ανάλογα θεραπεύουμε την αναιμία της χρόνιας νεφρικής νόσου.

Πηγές

• https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0929664618300639
• https://www.healthdirect.gov.au/foods-high-in-iron
• https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33842503/

Μπορεί η πίστη και η εφαρμογή θρησκευτικών προτύπων ανάλογα με το δόγμα που ακολουθεί κάποιος να έχει επίδραση σε ένα τόσο σύνθετο νόσημα όπως η χρόνια νεφρική νόσος? Και με ποιους μηχανισμούς?
Το αποτύπωμα στον ψυχισμό ενός χρονίως πάσχοντος ότι δεν δίνει μόνος του έναν ασταμάτητο αγώνα ενάντια στη νόσο, τη φθορά και τον θάνατο μπορεί να αξιολογηθεί και να μετρηθεί:

1. Η σύγχρονη Στατιστική μας ενημερώνει πως δεν ωφελούνται όλοι οι νεφροπαθείς το ίδιο ανάλογα με το αν πιστεύουν ή όχι σε κάποιο δόγμα: περισσότερο αποτυπώνεται η επίδραση της πίστης στις γυναίκες σε σχέση με τους άντρες, στους ανθρώπους αφρικανικής καταγωγής σε σχέση με τους Καυκάσιους, σε όσους έχουν ηλικία μεγαλύτερη των 65 ετών σε σχέση με τους νεότερους, στους φτωχότερους και λιγότερο μορφωμένους σε σχέση με τους πλουσιότερους και τους πιο μορφωμένους.
2. Η πίστη δίνει έναν ισχυρό σύμμαχο στην καθημερινότητα του νεφροπαθούς κάνοντάς τον να πιστεύει ότι το χρόνιο νόσημά του δεν το αντιμετωπίζει μόνος του αλλά με τη βοήθεια της θείας Πρόνοιας: αυτό περιορίζει το stress, μειώνει τα επίπεδα της κορτιζόλης, βελτιώνει το προφίλ των λιπιδίων στο αίμα, ελέγχει την ενεργοποίηση του ανοσοποιητικού συστήματος μειώνοντας τα επίπεδα της CRP, βελτιώνει ορισμένες καρδιαγγειακές παραμέτρους επιδρώντας στο συμπαθητικό σύστημα νεύρων και βοηθά στον καλύτερο έλεγχο της αρτηριακής πίεσης με αποτέλεσμα τη βραδύτερη εξέλιξη της χρόνιας νεφρικής νόσου στο τελικό στάδιο ανεπάρκειας και την εξάρτηση από την αιμοκάθαρση.
3. Το προφίλ του νεφροπαθούς που ασχολείται ενεργά με θέματα πίστης έχει και τα εξής χαρακτηριστικά: είναι περισσότερο πιθανό αυτός να έχει διακόψει το κάπνισμα ή να μην καπνίζει καθόλου, είναι μεγαλύτερη η συμμόρφωσή του στη φαρμακευτική αγωγή και είναι πιο πιθανή η επιλογή μιας κατάλληλης δίαιτας για τη χρόνια νεφρική νόσο και ενός πιο υγιεινού τρόπου ζωής. Η συμμετοχή σε κοινωνικές δραστηριότητες με επίκεντρο την πίστη όπως ο θρησκευτικός τουρισμός μειώνει τα ποσοστά κατάθλιψης και την ανάγκη για λήψη αντικαταθλιπτικών ή αγχολυτικών αγωγών.
4. Η χρόνια νεφρική νόσος απαιτεί τη συμμόρφωση του νεφροπαθούς στην καθημερινή και τακτική λήψη πολλών φαρμάκων ενώ έχει και αρκετούς διαιτητικούς περιορισμούς, πάντα με στόχο την καλύτερη πρόγνωση του ασθενούς. Όπως ακριβώς οι σύλλογοι και οι κοινότητες νεφροπαθών προσφέρουν αλληλοϋποστήριξη και πληροφορίες στα μέλη τους, έτσι και οι καλώς λειτουργούσες θρησκευτικές κοινότητες προσφέρουν αλληλοβοήθεια και αλληλεγγύη.

Χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή και γνώσεις η προσέγγιση του ψυχισμού του νεφροπαθούς ασθενούς. Πολλές φορές υπάρχει το συναίσθημα της ενοχής και η λανθασμένη αντίληψη ότι ''φταίω για το νόσημά μου γιατί...'' κι άλλες φορές προεξάρχουν συναισθήματα παραίτησης ή ανικανότητας. Ο μορφωμένος πνευματικός μπορεί να λειτουργήσει ψυχοθεραπευτικά προσφέροντας την τόσο αναγκαία ανακούφιση που είναι ζητούμενο στο φορτίο της χρόνιας νεφρικής νόσου.
Κι έτσι αποκτά ουσιαστικό νόημα το: "Έλθετε προς εμέ, πάντες οι κοπιώντες και πεφορτισμένοι, και εγώ αναπαύσω υμάς."

Πηγές

• https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7874531/
• https://news.vumc.org/2021/03/25/spirituality-may-help-reduce-end-stage-kidney-disease-risk/